1824 онд Эдинбург -  Лондонгийн шатарчдын захидлаар тоглогдсон өргүүдэд шотландын шатарчид төвийн эртлэн урагшлалтыг амжилттай хэрэглэснээр үүссэн энхүү гарааг орчин цагт тэмцээнүүдэд гарааг өргөн хэрэглэдэг. Өргийг зөв эхлүүлэх нь амжилтын үндэс байдаг учраас шатрын гарааны онолыг судлан суралцах нь шатар сонирхогч бүрийн заавал хийж хэрэгжүүэх ажил. Шатар олон тоглох нь техникийн хувьд сайжрахаас онолд суралцах аргачлал биш тул сайтын шатрын онолтой хамааралтай хичээлүүдийг үзэхийг зөвлөе.

Шатрын өргийн төгсгөлд сайн тоглож сурах нь тухайн хүнд хожил авчрах үндсэн хэрэгсэл болдог. Таны дадлага туршлага нэмэгдэхийн хирээр та илүү хүчтэй өрсөлдөгчтэй тоглох болно. Тэнцүү хэмжээний тоглолттой өрсөлдөгчид өргийн хувь заяаг төгсгөлд шийдэх нь олонтоо. Иймээс төгсгөлийн онолыг судлан суралцсан байх зайлшгүй шаардлагатай. Өргийн төгсгөлийн онолыг ойлгон тогтоох практик болгон дараах төгсгөлүүдийг авч үзье.

Энд хүртэл үзсэн төгсгөлүүдэд хүчтэй тал нь эсрэг ноёнг мадлах хангалттай хүчтэй байсан. Хүчний давуутай тал нь ганц ноёнг мадлахын тулд хамгийн багадаа ямар давуу хүчтэй байх хэрэгтэй вэ?  Үзсэн төгсгөлүүд дундаас мад хийхэд хамгийн бага хүч оролцсон нь тэргээр мадлах байлаа. Тэгвэл хоёр морь энэ даалгаварыг биелүүлж чадах уу гэсэн асуулт гарч ирнэ. Үнэндээ бол харьцуулсан үнэлгээгээр хоёр морь нь нэг тэрэгнээс хүчтэй шүү дээ. Үүнээс гадна хоёр хөнгөн бод ганц ноёнг хангалттай мадлаж байсан.
Гэтэл сул тал зөв хамгаалж чадвал хоёр морь (өөрийн ноёны дэмжлэгтэйгээр ч гэсэн) эсрэг талаа мадалж дийлдэггүй.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Санамж. Шатарыг сайн тоглож сурахад гарааны онолын мэдлэг маш чухал тул та өөрийн тоглолтын ур чадвараа дээшлүүлэхийг хүсвэл гараануудыг судлахаас өөр аргагүй. Сонирхогчид эхний нүүдлүүдэд алдаа хийн өргийн хувь заяаг шийдэх тохиолдол элбэг байдгийг та сайн мэдэх байх. Энэ бол гарааны мэдлэг муугаас болж байгаа хэрэг. Гарааг судлахад та заавал сургалтанд хамрагдах албагүй. Гарааны хичээлүүдийг сайн судлаад тоглолтдоо хэрэглэн алдаа оноогоо дүгнээд явахад болно. Бүр мэрэгжлийн хэмжээнд суралцах зорилготой бол хувийн дасгалжуулагчтай болох нь илүү.